Zespoły

      Kurpiowski Zespół Śpiewaczy ze Zbójnej ma w swoim repertuarze pieśni, obrzędy i zwyczaje Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Od założenia pracował pod kierunkiem artystycznym Teresy Pardo. Zespół jest oddanym propagatorem folkloru kurpiowskiego. Uczestniczy w różnych imprezach kulturalnych lokalnych, ogólnokrajowych i za granicą. O jego aktywności świadczy duża ilość koncertów - średnio 20 występów rocznie. Zdobył wiele prestiżowych nagród. Wielokrotnie wyśpiewał I miejsce w Ogólnopolskim Przeglądzie Zespołów Kurpiowskich w Nowogrodzie (1996,1997, 2000, 2001, 2003, 2004, 2005, 2006). Był także dwukrotnym laureatem I miejsca w Ogólnopolskim Konkursie „Sabałowe Bajania” w Bukowinie Tatrzańskiej w 2003 i 2005 r. Ważnym osiągnięciem śpiewaczym dla zespołu były także I nagrody w Wojewódzkim Przeglądzie „W Poszukiwaniu i Przekazywaniu Folkloru” w latach: 1999, 2001, 2004, 2006.     Z sukcesem realizował także widowiska obrzędowe: „Pieczenie chleba”, „Rajby”, „Oczepiny - zdjęcie wianka”, „Błogosławieństwo”, „Krolewke”, za które otrzymał I miejsca w Wojewódzkim Przeglądzie Teatrów Wiejskich i Obrzędowych w latach 1994, 1996, 1998, 2001, 2002, 2004, 2006 oraz w Wojewódzkich Spotkaniach Kolędniczych w 2005 roku.

     Do atrakcyjnych przygód w życiu zespołu można zaliczyć m.in.: udział w Ogólnopolskim Zlocie Wojciechów i Bartoszów w Racławicach, gdzie członek zespołu Andrzej Lemański zdobył tytuł „Chłopa Roku 2005” oraz uczestnictwo w Międzynarodowym Turnieju Gmin w Suchowoli w 2007 r., podczas którego Gmina Zbójna zdobyła II miejsce.     Zespół Śpiewaczy ze Zbójnej koncertował również za granicą. Reprezentował Polskę i region na Międzynarodowym Festiwalu Zespołów Folklorystycznych „Baltica” w Wilnie (1996), na Międzynarodowych Targach Turystycznych we Francji (1999), w Niemczech (2001), podczas Prezentacji Gmin Wiejskich Województwa Podlaskiego w Wilnie (2006). Od ponad dziesięciu lat prowadzi bliską współpracę z zespołem „Znad Mereczanki” w Jaszunach na Litwie. Zespoły wzajemnie odwiedzają się uczestnicząc w swoich lokalnych uroczystościach, m.in. „Nocy świętojańskiej”, „Dożynkach”. 

    W celu pełniejszej i szerszej ochrony dziedzictwa kulturowego zespół utrzymuje przyjazne kontakty i podejmuje wspólne przedsięwzięcia artystyczne z zespołami ludowymi z sąsiednich gmin, głównie z Turośli, Nowej Rudy, Nowogrodu, Wizny, Zambrowa a także z zespołami Regionalnego Ośrodka Kultury w Łomży.     Ważnym wydarzeniem w historii zespołu było uczestnictwo w XII Koncercie z cyklu arcydzieł polskiej tradycyjnej kultury ludowej: „Pieśń Ojczystej Ziemi” p.t. „Z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej - Wesele” w reżyserii dr Grażyny Wł. Dąbrowskiej w Filharmonii Narodowej w Warszawie w 1997 r. realizowane przez Polskie Towarzystwo Etnochoreologiczne. Niezapomnianym przeżyciem dla zespołów (ze Zbójnej i sąsiednich gmin kurpiowskich) a także istotnym dokumentem obrzędów i zwyczajów była również realizacja „Wesela Kurpiowskiego” w reżyserii Teresy Pardo przedstawianego czterokrotnie w 2002 r. oraz nagranie półgodzinnego programu „Wielkanoc na Kurpiach” dla 2 programu Telewizji Polskiej w reżyserii Janusza Kieszkiewicza.

     Działalność zespołu nie ogranicza się tylko do tego typu przedsięwzięć. Członkowie zespołu uczestnicząc w życiu codziennym lokalnej społeczności umacniają poczucie tożsamości regionalnej mieszkańców, podtrzymują zwyczaje i obrzędy ludowe poprzez udział w procesjach kościelnych w Boże Ciało, odpusty, Niedzielę Palmową, Wielkanoc, w strojach ludowych. Niejednokrotnie prowadzą też kurpiowskie oczepiny na współczesnych weselach. W 2005 r. poprowadzili tradycyjną oprawę wesela, podczas którego państwo młodzi przyjęli sakrament małżeństwa w strojach kurpiowskich.

     Za systematyczną działalność na polu upowszechniania dziedzictwa kulturowego w ciągu kilkunastu lat istnienia Zespół Śpiewaczy ze Zbójnej otrzymał nagrodę Wojewody Łomżyńskiego w 1994 i 1998 r., Starosty Łomżyńskiego w 2000 i 2002 r. oraz dyplom Ministra Kultury w 2002 roku. 

 „A na boru sosna

Wysoko wyrosła

Wydała mnie mama za mązJescem nie urosła(…)”

/fragm. pieśni kurpiowskiej/ 

     „A gdzies moje konie wrone

     A gdzies moje lejce

    A gdzies moja nojnilejsoUlubzione serce(…)”

/fragm. pieśni kurpiowskiej/

      Kurpiowski Zespół Folklorystyczny ze Zbójnej rozpoczął swoją działalność w 1998 r. od utworzenia Dziewczęcego Zespołu Śpiewaczego. Następnie w 2000 r. zawiązana została dziecięca grupa taneczna. Aktualnie jest to już dziecięco - młodzieżowy zespół składający się z dwóch grup tanecznych i jednej śpiewaczej. Repertuar zespołu to tańce i pieśni Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Wzbogacany jest na corocznych warsztatach letnich oraz przez systematyczne cotygodniowe próby w ciągu całego roku. Zespół pracuje pod kierunkiem artystycznym Kazimierza Pawczyńskiego i Marka Żemka. Na pedałówce przygrywa Grzegorz Golan, a opiekuje się zespołem Mariola Wawrzyniak. W wielu przedsięwzięciach, takich jak widowiska obrzędowe, dożynki, wspólne koncerty czy procesje kościelne, wszystkie grupy - dorośli, dzieci i młodzież współpracują ze sobą.
     Kilka lat działalności zespołu obfitowało w następujące sukcesy:
- w Regionalnym Przeglądzie Kapel Śpiewaków i Gawędziarzy Ludowych w Zbójnej grupa śpiewacza zdobyła - I miejsce w 2005, 2007 r., II miejsce w 2000, 2001, 2002, 2004, 2006 r., natomiast grupa taneczna - I miejsce w 2006, 2007 r., II miejsce 2004, 2005 r.;
- w Wojewódzkim Przeglądzie „W Poszukiwaniu i Przekazywaniu Folkloru” - grupa śpiewacza uzyskała I miejsce w 2006 r., II miejsce w 2004 r., a grupa taneczna I miejsce w 2006 r.;
- w Ogólnopolskim Przeglądzie Zespołów Kurpiowskich w Nowogrodzie - grupa śpiewacza wyśpiewała I miejsce w 2002, 2005r., II miejsce w 2001, 2004, 2007 r., III miejsce w 2000, 2006 r., grupa taneczna zaś wytańczyła II miejsce w 2004, 2005, 2007 r., III miejsce w 2006 r.;
- w Ogólnopolskim Konkursie „Sabałowe Bajania” w Bukowinie Tatrzańskiej w 2005 r. bardzo ważnym sukcesem dla grupy śpiewaczej było zdobycie II miejsca;
- zespół kilkakrotnie koncertował w Jaszunach na Litwie oraz w stolicy Litwy podczas Prezentacji Gmin Wiejskich Województwa Podlaskiego (2006).

„Na polach, na łąkach
Troweńka jus zywo
To ola la to ola la
Cy duzo, cy mało
Kurpsionecka spsiewo
To ola to ola to ola la”
/frag. pieśni kurpiowskiej/

„Zeni chłopcy zyto
Za borem, za mostem
Nie duzo nazeni,
Nie duzo nazeni
Pokolli się ostem(…)
     Dziewcyny, dziewcyny
     Przestańta rajcować
     Kapela nom zagro,
     Kapela nom zagro
     To pódziem tancować.”
/frag. pieśni kurpiowskiej/

     Nawiązując do miejscowych tradycji sprzed kilkudziesięciu lat, pod koniec 1992 r. Gminny Ośrodek Kultury w Zbójnej utworzył dziecięcą grupę kolędniczą. Najpierw odtworzone zostały „Herody” (1992) prowadzone przez Elżbietę Lemańską, a następnie kolędowanie „Z Gwiazdą” (1994) pod kierunkiem Marka Żemka. Dzieci odnowiły zwyczaj kolędowania od domu do domu w Zbójnej i w okolicznych wsiach. Co roku odwiedzają około 80 - 100 mieszkań z dobrą nowiną - przedstawieniem o narodzinach Jezusa i śmierci Heroda, kolędami oraz życzeniami powodzenia i dostatku na następny rok. Przez kilkanaście lat kolędowania zwyczaj ten utrwalił się na nowo i wpisał w kalendarz życia kulturalnego naszej gminy. Mieszkańcy w okresie bożonarodzeniowym oczekują kolędników w swoich domach. Same dzieci są bardzo zaangażowane w podtrzymywanie tej tradycji, a kolejne roczniki chętnie przejmują role po starszych kolegach. 

    Od momentu zawiązania się, obie grupy kolędnicze brały także udział w przeglądach - Wojewódzkim Przeglądzie Teatrów Wiejskich i Obrzędowych lub Wojewódzkich Spotkaniach Zespołów Kolędniczych. Co roku znajdowały się wśród laureatów (o ile Spotkania miały charakter konkursowy). I tak grupa „Herodów” była laureatem I miejsca w latach: 1993 -1998, 2002, II miejsca w latach: 2000, 2005 i III miejsca w 2004 r.; grupa „Z Gwiazdą” - I miejsca w latach: 1995 - 1998, 2000, 2002, 2004 i 2005. Obydwie grupy w latach 1995 i 1997, jako jedyne w kategorii zespołów dziecięcych, reprezentowały Ziemię Łomżyńską na Międzywojewódzkich Spotkaniach Zespołów Kolędniczych (w ostatnich latach Spotkania Międzywojewódzkie nie odbywają się). W 1995 r. zdobyły nagrodę specjalną ufundowaną przez Kurier Poranny. 

    W 2006 r. Kolędnicy ze Zbójnej (obie grupy dziecięce) otrzymali nagrodę Starosty Łomżyńskiego za upowszechnianie i ochronę dóbr kultury. 

    Czasami w Zbójnej w okresie Bożego Narodzenia można też spotkać dorosłych kolędników. Członkowie Kurpiowskiego Zespołu Śpiewaczego mają również w swoim repertuarze „Krolewkę”, z którą odwiedzają głównie mieszkania członków zespołu oraz prezentują się na przeglądach. 

 „Scenśliwe Betlejem niasto Dazidowe,

Ze się nom zjaziło Odkupsienie nowe.

Chrystus się narodziuł, by nas oswobodziuł Od niewoli satańskiej(…) 

     U nas kiele Zbojnej, na Puscy Starostsie

     Nie bułbyś się rodziuł w takowem ubustsie. 

    Moma izbow ziele i ciepłe pościele, 

    Bułbyś lezoł, jek w puchu (…) 

A ze sie tak Panie podobało Tobzie

I ześ cierzpsioł bziede w maluchnej osobzie

Przyjnij serca chęci, niej Kurpsiow w panieńciTu na Puscy i w Niebzie.” 

/fragm. kolędy kurpiowskiej/